Dysplazja stawu biodrowego u dzieci i noworodków

Dysplazja jest niedorozwój i wynikająca z niego niestabilność stawu. Choroba ta może mieć zróżnicowane nasilenie: od nieznacznego spłycenia panewki, przez nadwichnięcie głowy kości udowej, po jej zmniejszenie i przesunięcie ku górze przy jednoczesnym stromym ustawieniu brzegu górnego panewki w ciężkich przypadkach.

Dysplazja stawu biodrowego jest najczęściej występującą wadą wrodzoną narządu ruchu, zwykle pojawia się obustronnie. Znacznie częściej ujawnia się u dziewczynek niż u chłopców, a stopień ryzyka jest większy w przypadku porodu pośladkowego u kobiet rodzących pierwszy raz.

Rodzaje niestabilności stawu

– dysplazja stawu – jest to niedorozwój panewki stawowej (spłycenie) i deformacja bliższego końca kości udowej (koślawość szyjki) wraz z rozciągnięciem torebki stawowej,

– nadwichnięcie stawu – gdy stan dysplazji pogorszony jest o niestabilność, głowa kości udowej wysuwa się z panewki ku górze i w przód,

– zwichnięcie stawu – gdy głowa kości udowej nie styka się z panewką, jest wysunięta ku górze i do przodu, panewka jest płytka i zarośnięta, a w torebce stawowej pojawia się zwężenie uniemożliwiające nastawienie zwichnięcia.

Dysplazja u noworodków

Dysplazja stawu biodrowego i wynikająca z niej niestabilność powoduje dowolne przemieszczenie głowy kości udowej poza panewkę, stąd do rozpoznania dysplazji w okresie noworodkowym służą dwa testy kliniczne objaw Ortolaniego i objaw Barlowa.

Objaw Ortolaniego – tzw. objaw przeskakiwania stawu. Pozycja do testu: dziecko leży tyłem. Badający wywiera lekki nacisk w osi uda, a następnie wykonuje odwodzenie do kąta   60 stopni. W tej pozycji wykonuje się nacisk na krętarz kości udowej, aby wprowadzić przemieszczoną głowę do panewki stawowej.

Objaw Barlowa – tzw. objaw wyważenia stawu. Dziecko w pozycji leżenia tyłem, badający wywiera nacisk w osi uda, co wywoła wyczuwalne wysuwanie się głowy kości udowej z panewki i samoistne nastawienie przy zwolnieniu nacisku w przypadku niestabilności stawu

Leczenie

Leczenie noworodka polega na utrwaleniu przez okres 3 miesięcy stawów biodrowych w pozycji zgięcia do konta 90 stopni i odwiedzenia pod kątem 70 stopniu. Stosuje się w tym celu poduszkę Frejki lub specjalne ortezy. Jeśli nie nastąpi poprawa po trzech miesiącach, należy wprowadzić leczenie szpitalne. W leczeniu szpitalnym stosuje się wyciąg mający na celu scentrowanie stawu i nastawienie zwichnięcia. Następnie efekt utrwala się opatrunkiem gipsowym na okres 12 tygodni, po czym wprowadza się gips ćwiczebny na 10 tygodni.

Dysplazja rozpoznawana od drugiego roku życia

Nierozpoznana i nieleczona dysplazja w okresie niemowlęcym zwykle powoduje opóźnienie chodzenia i ograniczenie odwodzenia kończyn dolnych. Jeśli dysplazji towarzyszy podwichnięcie lub zwichnięcie stawów, pojawia się utykanie (wada jednostronna) lub chód kaczkowaty (wada obustronna). Nieleczona dysplazja przejawia się również wtórnymi wadami postawy – jednostronna powoduje skoliozę, a obustronna hiperlordozę lędźwiową.

Profilaktyka

Stawy biodrowe u dziecka rozwijają się w pozycji zgięcia. Na ich przebudowę dostosowującą do pozycji wyprostowanej potrzeba co najmniej kilku miesięcy, przez które należy utrzymywać nóżki dziecka w pozycji zgięcia i odwiedzenia. Niedopuszczalne jest zawijanie niemowlęcia w tzw. beciki powodujące wyprost i przywiedzenie kończyn dolnych. Nie powinno się też dziecka nosić z przywiedzionymi nóżkami ani prostować ich podczas pielęgnacji. Nie wolno przyspieszać stawania dziecka i chodzenia.